ჰელიუმი / Helium
ჰელიუმი არის ქიმიური ელემენტი სიმბოლოთი He და ატომური ნომრით 2. იგი უფერო, უსუნო, უგემო, არატოქსიკური, ინერტული, ერთატომიანი აირია, რომელიც პერიოდულ სისტემაში სათავეში უდგას ინერტული აირების ჯგუფს. ჰელიუმს ყველა ელემენტს შორის ყველაზე დაბალი დუღილისა და ლღობის ტემპერატურა აქვს და ექსტრემალური პირობების გარდა, მხოლოდ აირად მდგომარეობაში არსებობს.
ჰელიუმი მეორე ყველაზე მსუბუქი ელემენტია და სამყაროში მეორე ყველაზე გავრცელებული ელემენტია, რომელიც საერთო ელემენტური მასის 24%-ს შეადგენს; მისი მასა 12-ჯერ აღემატება ყველა მძიმე ელემენტის ერთობლივ მასას. ეს მაჩვენებელი მზისა და იუპიტერის შემადგენლობის მსგავსია. ეს განპირობებულია ჰელიუმ-4-ის ბმის მაღალი ენერგიით (თითო ნუკლონზე) ჰელიუმის შემდგომ სამ ელემენტთან შედარებით. ჰელიუმ-4-ის ბმის ეს მაღალი ენერგია განაპირობებს იმას, რომ იგი ხშირად წარმოადგენს როგორც ბირთვული შერწყმის, ასევე რადიოაქტიური დაშლის პროდუქტს. სამყაროში ჰელიუმის უდიდესი ნაწილი ჰელიუმ-4-ია და ითვლება, რომ იგი დიდი აფეთქების დროს წარმოიქმნა. ახალი ჰელიუმის დიდი ნაწილი ვარსკვლავებში წყალბადის ბირთვული შერწყმის რეაქციებით წარმოიქმნება.
ჰელიუმი გამოიყენება კრიოგენიკაში (მისი ყველაზე დიდი ერთჯერადი გამოყენება, რომელიც წარმოების დაახლოებით ¼-ს მოიხმარს), განსაკუთრებით ზეგამტარი მაგნიტების გასაციებლად, რომლის ძირითადი გამოყენების სფეროა მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (MRT). სამრეწველო წარმოების აირის ნახევარს შეადგენს რა (წყაროს მიხედვით), ჰელიუმი ასევე გამოიყენება შემდეგი მიზნებისთვის: როგორც წნევის შემქმნელი და გამწმენდი აირი, როგორც დამცავი ატმოსფერო რკალური შედუღებისთვის და ისეთ პროცესებში, როგორიცაა კრისტალების ზრდა სილიციუმის ფირფიტების დასამზადებლად. ჰელიუმის ყველასთვის ცნობილი, მაგრამ ნაკლებად გავრცელებული გამოყენებაა მისი გამოყენება როგორც ამწევი აირი ბუშტებსა და საჰაერო ხომალდებში. სხვა აირების მსგავსად, რომელთა სიმკვრივეც ჰაერის სიმკვრივისგან განსხვავდება, ჰელიუმის შესუნთქვა დროებით ცვლის ადამიანის ხმის ტემბრსა და ხარისხს. სამეცნიერო კვლევებში, ჰელიუმ-4-ის ორი თხევადი ფაზის (ჰელიუმ I და ჰელიუმ II) ქცევა მნიშვნელოვანია კვანტური მექანიკის მკვლევრებისთვის (განსაკუთრებით ზედენადობის თვისების შესწავლისას) და მათთვის, ვინც იკვლევს აბსოლუტურ ნულთან ახლოს ტემპერატურაზე წარმოქმნილ მოვლენებს, როგორიცაა ზეგამტარობა.
მიუხედავად იმისა, რომ ბუშტების ჰელიუმით შევსება მისი ყველაზე ცნობილი გამოყენებაა, ეს სფერო ჰელიუმის საერთო მოხმარების უმნიშვნელო ნაწილს შეადგენს. ჰელიუმი გამოიყენება მრავალი მიზნისთვის, რომლებიც მოითხოვს მის ზოგიერთ უნიკალურ თვისებას, როგორიცაა დაბალი დუღილის ტემპერატურა, დაბალი სიმკვრივე, დაბალი ხსნადობა, მაღალი თბოგამტარობა ან ინერტულობა. 2008 წელს მსოფლიოში ყოველწლიურად წარმოებული დაახლოებით 32 მილიონი კგ (193 მილიონი კუბური მეტრი) ჰელიუმის დაახლოებით 22% გამოიყენებოდა კრიოგენულ სფეროში, უპირატესად სამედიცინო მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფიის (მრტ) სკანერებში ზეგამტარი მაგნიტების გასაციებლად. სხვა ძირითადი გამოყენების სფეროები (1996 წელს ჯამურად დაახლოებით 60%) იყო წნევის შექმნისა და გაწმენდის სისტემები, კონტროლირებადი აირადი გარემო, შედუღება და გაჟონვის აღმოჩენა. კატეგორიების მიხედვით სხვა გამოყენების სფეროები შედარებით მცირეა.
ინერტულობის გამო, ჰელიუმი გამოიყენება როგორც დამცავი აირი სილიციუმისა და გერმანიუმის კრისტალების ზრდისას, ტიტანისა და ცირკონიუმის წარმოებაში და აირულ ქრომატოგრაფიაში. ინერტულობის, მაღალი თბოგამტარობის, ხმის მაღალი სიჩქარისა და სითბოტევადობათა თანაფარდობის მაღალი მაჩვენებლის გამო, ჰელიუმი ასევე გამოიყენება ზებგერით აეროდინამიკურ მილებსა და იმპულსურ დანადგარებში.
ჰელიუმი დამცავი აირის როლს ასრულებს ელექტრორკალური შედუღების პროცესებში იმ მასალებზე, რომლებიც შეიძლება დაბინძურდეს ან მყიფე გახდეს ჰაერით ან აზოტით. ინერტული დამცავი აირები გამოიყენება ვოლფრამის ელექტროდით ინერტულ აირში შედუღებისას (TIG); ჰელიუმი გამოიყენება, ზოგჯერ არგონის ნაცვლად (რომელიც ზოგადად უფრო იაფია), განსაკუთრებით მაღალი თბოგამტარობის მქონე მასალების, როგორიცაა ალუმინი ან სპილენძი, შესადუღებლად.
აზოტი არის ქიმიური ელემენტი სიმბოლოთი N და ატომური ნომრით შვიდი.
არგონი არის ქიმიური ელემენტი სიმბოლოთი Ar და ატომური ნომრით 18.
არგონ-ნახშირორჟანგი C-50 (50% არგონი / 50% CO₂)
აცეტილენი (სისტემატური სახელწოდება: ეთინი) არის ქიმიური ნაერთი ფორმულით C₂H₂.
ნახშირორჟანგი (ქიმიური ფორმულა CO₂)
პროპანი (მოლეკულური ფორმულა C₃H₈) არის ალკანი სამი ნახშირბადის ატომით.
ჟანგბადი არის ქიმიური ელემენტი სიმბოლოთი O და ატომური ნომრით 8.